FM sistem işitme cihazı, işitme cihazı sistemleri arasında öne çıkan bir teknolojiye sahiptir. Bir FM mikrofonundan ve 1 veya 2 FM alıcısından oluşmaktadır. Açılımı, frekans modülasyonudur.
FM sistem işitme cihazı, işitmeye yardımcı cihazlar arasından en fazla tercih edilen ürün tipidir. Bu sistemle çalışan işitme cihazlarının bazı avantajları bulunmaktadır. Ancak diğer işitme cihazı çeşitleriyle benzer prensipte çalışmaktadır.
FM Sistemi
FM sistemiyle çalışan bir işitme cihazı, sesi doğrudan ses kaynağından alıp kulağa taşımaktadır. Bu bilgi, fm sistemi ne amaçla kullanılır sorusunun da yanıtı niteliğindedir. Sistem kablosuzdur. Bu sistemlerin kökeni, 1960’lı yılların sonlarına dayanmaktadır.
İşitme cihazları yalnızca dış kulağa takılmazlar. Bu noktada koklear implanttan da bahsetmek gerekmektedir. Koklear implant, halk arasında “biyonik kulak” olarak da bilinir ve işitme cihazlarından fayda görmeyen ya da menenjit gibi ağır enfeksiyonlar sonucunda işitme duyusu kaybı yaşayan insanlarda uygulanan bir iç kulak işitme protezinin adıdır. Sesi modifiye ederek iletmeye yarar. FM alıcıları, koklear implantta da kullanılmaktadır.
Kulak, işlevini yerine getiremediğinde kullanılan işitme cihazlarının etkisini arttırması amacıyla geliştirilen İlk FM sistemleri, vücuda giyilebilecek kadar büyük boyuttaydı. Günümüzde ise çok daha küçük, kulağa takılabilen ve modüler bir yapıdadır.
FM Verici
FM verici, ses kaynağının yakınlarına konumlandırılır ve doğrudan ses kaynağına bağlanabilir (Bilgisayar, televizyon, radyo gibi). Bir mikrofon da içeren vericinin işlevi, istenilen sinyali toplayarak bunu doğrudan işitme cihazının alıcısına ya da koklear implant sistemine aktarmasıdır. Toplanan konuşma sinyali, işitme cihazının ayarına uygun bir şekilde işitme sistemi tarafından işlenmektedir.
Sistemin temel ilkesi, konuşmacının ya da ses kaynağının, yankı, gürültü ve uzak mesafe gibi engellere takılmadan işitilmesini sağlamaktır. Bu sayede, ses sanki çok yakından geliyormuş gibi algılanmaktadır.
FM Alıcı
FM alıcı, işitme cihazına bağlı bir birimdir. Temel işlevi, gelen sinyalleri toplamak ve bunu işitme cihazına göndermektir. Gelen sinyaller, zararsız radyo dalgalarından oluşmaktadır.
İşitme cihazları da genel olarak sesi yükselterek çalışmaktadır. Ancak sadece konuşmacınınkini değil, ortamdaki diğer sesleri de yükseltmektedir. Bu yüzden arka plandaki sesler, ses kaynağının algılanmasını güçleştirebilmektedir. Bu noktada, işitme cihazlarına yardımcı olarak FM sistemleri ön plana çıkmaktadır. FM alıcıları, bu ses sinyallerini aktararak net bir ses sağlamaya “aracı olurlar”.
Okullarda FM
Eğitim kurumlarında da her yaştan işitme sorunu yaşayan insan bulunabilmektedir. Bu tür durumlarda, FM sistemlerinin okullarda kullanımı ve bu konuda “eğiticilerin eğitilmesi” gerekebilir. Öğretmen, kendi sesini yakalayabilen bir mikrofon takmaktadır. Ardından kendi sesini verici aracıyla öğrencinin kullandığı işitme cihazına ya da aracı cihazda yer alan alıcıya göndermektedir.
Okullarda bu sistemlerin kurulumu ve kullanımı oldukça kolay olmaktadır. Önce verici çalıştırılıp mikrofon takılmaktadır. Sonrasında ses zaten iletilmeye başlanacaktır. İşitmeyi kolay ve sesi çok net bir hâle getiren bu yardımcı sistem, sadece işitme kaybı yaşayanlar için faydalı değildir. Aşağıdaki liste, FM sistemlerinin diğer potansiyel kullanım alanlarını da içermektedir.
- Dikkat eksikliği olanlar
- Öğrenme güçlüğü yaşayanlar
- Dil öğrenenler
- Herhangi bir sebeple konuşulanları anlamakta zorluk çekenler
- Otizm, çoklu skleroz hastaları
- İşi gereği, gürültülü ortamda çalışmak zorunda olanlar
Bunca faydalarına karşın, öğrenciler, akranları arasında fark edilmekten çekinebildikleri için FM sistemlerini kullanma hususunda mesafeli olabilmektedirler. Bu konuda yapılabilecek bilinçlendirme faaliyetleri, sorunun üstesinden gelme noktasında yararlı olabilmektedir.
FM Sistemi Çeşitleri
Bu sistemlerin amacı aynı olsa da çalışma prensipleri bazı farklılıklar içermektedir.
Kablolu (Hardwire) sistemler, özellikle de dinlemenin zor olduğu durumlarda kişiler arası iletişimi sağlamak açısından kullanışlıdır. Bir amplifikatör, hoparlör, alıcı (receiver) ve küçük bir kulaklıktan oluşan geleneksel FM sistemlerinden daha ucuz olan, taşınabilir aletlerdir. Aynı zamanda hafif ve ucuz olmasıyla ön plana çıkan bu sistemlerin temel dezavantajları, kablonun uzunluğuyla sınırlı olması ve bazen ses kalitesinin çok tatmin edici olmamasıdır.
Endüksiyon döngü sistemleri, aslında basit bir kablo döngüsüdür. Dinleme alanının, uzunluk olmaksızın bir mikrofon, sinyal kaynağı ve amplifikatöre bağlı kablonun iki ucu ile çevrilmesidir. Kabloda akımın geçmesiyle giriş sinyalinin frekans ve gücüyle elektromanyetik bir alan oluşmaktadır. Bu sistemlerin avantajlı yönleri şu şekilde sıralanabilir:
- Kablosuz bir iletim sağlar
- Görece ekonomik bir çözümdür.
- Dinleyici bir işitme cihazına sahip olmasa bile, ayrı bir alıcıya gereksinim yoktur.
Bazı dezavantajları ise şöyledir:
- Taşınabilirliği sınırlıdır.
- Manyetik sinyalin gücü uzaklık arttıkça düşmektedir.
- Elektromanyetik enerji, katı yüzeyler ve yakın odalarda karışabilmektedir.
- Güçlü bir telecoilli işitme cihazı kullanımını gerektirmektedir.
Kızılötesi (infrared) Sistemler, kablosuz mikrofon, kızılötesi alıcıı ve kızılötesi dönüştürücüden oluşur. Mikrofon, dönüştürücüden geçen elektrik sinyalini akustik (ses) sinyale çevirir.
Bir kızılötesi sistemde, konuşmacının mikrofonundaki sinyaller, takılmış alıcılara kızılötesi bir verici ile aktarılmaktadır. Kızılötesi alıcılar ışığı sinyale çevirir ve bu, hastanın kulağına yönlendirilir. Bu sistemler sınıflarda seyrek olarak kullanılır. Ancak tiyatrolar, amfiler ve diğer toplu mekanlardaki işitme kaybı yaşayan bireyler için yardımcı cihaz olarak sıkça tercih edilirler. Bazı faydalı noktaları şöyle sıralanabilir:
- Kablosuz iletim sağlamaktadır.
- Yüksek kaliteli sinyale sahiptir.
- Farklı çeşitlerde alıcıları mevcuttur.
- Dışarıdaki radyo dalgalarından etkilenmemektedir.
- Elektromanyetik parazitten kolay kolay etkilenmemektedir.
Dezavantaj olarak görülebilecek bazı durumlar ise şöyledir:
- Taşınabilirliği kısıtlıdır.
- Alıcı maksimum ses kalitesi için doğrudan geçiş çizgisinde olmalıdır.
- Güneş ışığından etkilendiği için dışarıda kullanmak mümkün olmamaktadır.